در دنیایی که تلاش می‌کند خود را از وابستگی به زغال‌سنگ جدا کند، ممکن است این سنگ سیاه دوباره به صحنه بازگردد — و این به‌دلیل جنگی است که در نیم‌کره‌ای دیگر از جهان رخ داده است.
قیمت‌های نفت و گاز روز سه‌شنبه به‌شدت کاهش یافتند، پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، خواستار آتش‌بس بین ایران و اسرائیل شد، یک روز پس از آنکه نیروی هوایی و نیروی دریایی آمریکا سه تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دادند. رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، اعلام کرد تهران آماده است به شرطی که اسرائیل آتش‌بس را نقض نکند، به آن احترام بگذارد، در حالی که دو طرف یکدیگر را به ادامه حملات متهم می‌کنند. نفت خام برنت برای تحویل در ماه آگوست ۶.۱ درصد سقوط کرد و در ساعت ۱ بعدازظهر به وقت شرقی به ۶۷.۰۷ دلار در هر بشکه معامله شد؛ نفت خام WTI نیز ۶.۴ درصد کاهش یافت و به ۶۴.۱۵ دلار در هر بشکه رسید، در حالی که قیمت گاز هِنری هاب ۳.۴ درصد کاهش یافت و به ۳.۵۵ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو رسید.
تنگه هرمز بیش از ۲۰ میلیون بشکه نفت خام را روزانه عبور می‌دهد که بخش عمده نفت منطقه از طریق این کانال به بازارهای بین‌المللی می‌رسد. همچنین تقریباً تمام گاز طبیعی مایع (LNG) قطر از این تنگه عبور می‌کند که حدود ۲۰ درصد از عرضه جهانی LNG از طریق دریا را تشکیل می‌دهد.
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند اگر تنش‌ها در کانون انرژی جهان از سر گرفته شود، زغال‌سنگ می‌تواند مزیت قابل توجهی نسبت به LNG پیدا کند. LNG برای تحویل به شمال آسیا در هفته منتهی به ۲۰ ژوئن ۱۱ درصد نسبت به هفته قبل افزایش یافت و به ۱۴ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو رسید که بالاترین سطح در چهار ماه اخیر بود و این افزایش نشان‌دهنده ریسک پریمیوم بالاتر است. قیمت زغال‌سنگ حرارتی استرالیا در بندر نیوکاسل به ۱۲.۱۸ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو رسید که ۱۳ درصد ارزان‌تر از قیمت LNG است.
برای شرکت‌های انرژی آسیا، اعداد بیشتر از وعده‌های زیست‌محیطی اهمیت دارند: اکنون زغال‌سنگ ۱۳ درصد ارزان‌تر از LNG برای هر میلیون بی‌تی‌یو است.
زغال‌سنگ حرارتی استرالیا با محتوای انرژی ۶۰۰۰ کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم، معمولاً توسط ژاپن، کره جنوبی و تایوان استفاده می‌شود. کمتر از دو هفته پس از افزایش تنش‌ها بین ایران و اسرائیل، نشانه‌های فزاینده‌ای وجود دارد که زغال‌سنگ می‌تواند در برابر LNG گران‌تر برتری پیدا کند. بر اساس داده‌های Kpler، واردات زغال‌سنگ حرارتی ژاپن در ماه ژوئیه به ۷.۲۳ میلیون تن خواهد رسید که بالاترین میزان از مارس است. این رقم در ژوئن ۶.۵۷ میلیون تن و در مه ۶.۳۹ میلیون تن بود.
با این حال، تقاضای زغال‌سنگ آسیا احتمالاً محدود خواهد بود زیرا چین و هند، دو واردکننده بزرگ قاره، هم‌اکنون به‌شدت به تولید برق از زغال‌سنگ وابسته‌اند و جای زیادی برای جایگزینی LNG با زغال‌سنگ ندارند. با این حال، این دو کشور می‌توانند از ناآرامی‌های جاری در خاورمیانه به عنوان دلیلی قانع‌کننده برای کاهش وابستگی بلندمدت خود به نفت و گاز و تمایل به سمت زغال‌سنگ استفاده کنند.
یک وظیفه دشوار
ده‌ها کشور اهدافی را برای کاهش سهم زغال‌سنگ در ترکیب انرژی خود تعیین کرده‌اند، به دلیل شهرت زغال‌سنگ به عنوان آلوده‌ترین سوخت فسیلی که بیشترین مقدار ذرات آلاینده هوا را در واحد انرژی تولید می‌کند. سال گذشته در ایتالیا، اعضای گروه ۷ توافق کردند که «تولید برق زغال‌سنگ بدون کنترل آلاینده» را تا سال ۲۰۳۵ حذف کنند. کشورهای گروه ۷ جمعاً مسئول یک‌پنجم انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان هستند. با این حال، برخی کشورها مطمئناً این کار را دشوار خواهند یافت. در حالی که زغال‌سنگ کمتر از ۱۰ درصد تولید برق در کشورهایی مانند بریتانیا، فرانسه، ایتالیا و کانادا را تشکیل می‌دهد، ۱۲۵ میلیون جمعیت ژاپن تقریباً یک‌سوم مصرف برق خود را از آن تأمین می‌کنند. در واقع، ترکیب انرژی ژاپن بیشتر شبیه یک کشور با درآمد پایین است تا یک کشور توسعه یافته. سیاست‌های فعلی انرژی ژاپن احتمالاً سهم زغال‌سنگ در تولید برق را تا سال ۲۰۳۰ به ۱۹ درصد کاهش خواهد داد، به این معنی که ژاپن فقط پنج سال فرصت خواهد داشت تا باقی مانده را کاهش دهد.
اما ژاپن تقصیری ندارد. با وجود اینکه چهارمین اقتصاد بزرگ جهان است، ژاپن کشوری جزیره‌ای با منابع کم است و معمولاً نزدیک به ۹۵ درصد از انرژی خود را وارد می‌کند. ژاپن فقط ۱۲ درصد انرژی خود را به صورت داخلی تولید می‌کند، که یکی از کمترین سهم‌ها در جهان توسعه یافته است. این موضوع هزینه‌ها را برای خانوارها و کسب‌وکارها افزایش می‌دهد و زغال‌سنگ را به گزینه‌ای جذاب تبدیل می‌کند. با وجود تمام معایبش، زغال‌سنگ معمولاً ارزان و فراوان است — یکی از دلایل اصلی اینکه کشورهای جنوب جهان هنوز به شدت به این سوخت وابسته‌اند.
با این حال، ژاپن شانس خوبی برای کاهش وابستگی به زغال‌سنگ در دهه آینده دارد. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ توسط آزمایشگاه ملی لارنس برکلی نشان داد که ژاپن فناوری و توان لازم برای تولید ۹۰ درصد برق خود از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۵ را دارد و همچنین می‌تواند هزینه‌های انرژی را کاهش دهد. در حال حاضر، ژاپن تنها یک‌چهارم برق خود را از منابع کم‌کربن تولید می‌کند.
ژاپن ابزارهای لازم برای سبز شدن را دارد. اما فعلاً، زغال‌سنگ به بازی بازگشته است — و در حال پیروزی است.