جشن دیوالی، که به عنوان جشن نورها نیز شناخته میشود، یکی از مهمترین و محبوبترین جشنهای هندوها در سراسر جهان است. این جشن معمولاً در اواسط پاییز، در ماه کارتیک (معادل نوامبر در تقویم میلادی) برگزار میشود و نمادی از پیروزی نور بر تاریکی و خوب بر شر است. در این مقاله به تاریخچه، آداب و رسوم و اهمیت دیوالی پرداخته میشود.
تاریخچه دیوالی
دیوالی ریشههای عمیقی در اسطورهها و افسانههای هندی دارد. یکی از معروفترین داستانها، بازگشت شاه رام به آیوودیا پس از ۱۴ سال تبعید و پیروزی بر دیوانه راوان است. مردم آیوودیا با روشن کردن مشعلها و چراغهای روغنی به استقبال او آمدند. این سنت به تدریج به یک جشن بزرگ و عمومی تبدیل شد.
در فرهنگهای دیگر نیز دیوالی به داستانهای مختلفی گره خورده است. برای مثال، در برخی مناطق هند، دیوالی به یاد پیروزی الهه لاکشمی بر فقر و ناکامی جشن گرفته میشود. الهه لاکشمی نماد ثروت، خوشبختی و رفاه است و دیوالی فرصتی برای جلب نعمتهای او به خانهها و زندگیها است.
آداب و رسوم دیوالی
جشن دیوالی به طور کلی به پنج روز تقسیم میشود که هر روز با آداب و رسوم خاص خود همراه است:
1. دوانتاری دواش (Dhanteras): این روز آغاز جشن دیوالی است و به خریدن طلا و نقره و همچنین اشیاء جدید اختصاص دارد. مردم با خریدن این اشیاء به استقبال خوشبختی و ثروت میروند.
2. نیوراتی (Naraka Chaturdashi): این روز به یاد پیروزی الهه کالی بر شیطان نیراکا جشن گرفته میشود. در این روز، مردم برای خود و خانوادههایشان مراسم شستشو و تمیزکاری انجام میدهند.
3. دیپاولی (Diwali): روز اصلی جشن، که در آن خانوادهها خانههای خود را با چراغها، شمعها و ترمهها تزئین میکنند. همچنین، دعا و نیایش به الهه لاکشمی به عنوان دعوت از او برای ورود به خانهها برگزار میشود.
4. گودا (Govardhan Puja): در این روز مردم به یادآوری داستانی از Krishna و پیروزی او بر دیوانهای به نام ایندرا، مراسمی را برگزار میکنند. در این روز، مردم به ساخت کوههای کوچک از غذاها و میوهها پرداخته و به عبادت خداوند میپردازند.
5. **بهار (Bhai Dooj)**: این روز به خواهران و برادران اختصاص دارد. خواهران برای برادران خود دعا میکنند و برادران نیز با هدایا و محبت، قدردانی خود را ابراز میکنند.
تزئینات و نمادها
یکی از ویژگیهای برجسته دیوالی، تزئینات زیبا و نورانی است. مردم خانههای خود را با لامپها، شمعها، و دیپا (چراغهای روغنی) تزئین میکنند. در خیابانها و معابر نیز نورافشانی انجام میشود که جلوهای شگفتانگیز به فضای شهری میبخشد.
علاوه بر این، رنگ و نقشهای مختلفی که بر روی دیوارها و زمینها رسم میشود، به نام «را Rangoli» شناخته میشود. این نقوش با استفاده از پودر رنگی، برنج، و گلبرگها ساخته میشود و به عنوان نمادی از خوشبختی و خوشآمدگویی در نظر گرفته میشود.
غذاها و شیرینیها
غذاهای مخصوص دیوالی نیز بخشی از جذابیت این جشن هستند. خانوادهها با تهیه شیرینیها و خوراکیهای خوشمزه، جشن را پررنگتر میکنند. از جمله این خوراکیها میتوان به «لدو» (شیرینی گرد)، «بارفی» (شیرینی با طعم بادام و پسته) و «سوجی کا لدو» اشاره کرد. این خوراکیها به عنوان هدیه به مهمانان و دوستان نیز توزیع میشود.
اهمیت اجتماعی و فرهنگی
دیوالی نه تنها یک جشن مذهبی است، بلکه فرصتی برای تجدید روابط خانوادگی و اجتماعی نیز محسوب میشود. در این ایام، خانوادهها و دوستان به همدیگر دید و بازدید میکنند و با تبادل هدایا و شیرینیها به ابراز محبت و دوستی میپردازند. دیوالی به عنوان یک جشن جهانی نیز شناخته میشود و افراد غیرهندو نیز در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در کشورهای دارای جمعیت هندو، به جشن و شادی میپردازند.
نتیجهگیری
جشن دیوالی یک نمایش زیبا از فرهنگ و تاریخ هندی است که به معنای واقعی کلمه نمادی از نور و امید است. این جشن به مردم یادآوری میکند که همیشه میتوان بر تاریکیها و چالشها غلبه کرد و به سوی نور و خوشبختی حرکت کرد. دیوالی نه تنها به عنوان یک جشن مذهبی، بلکه به عنوان یک جشن انسانی و اجتماعی شناخته میشود که به ابراز محبت، دوستی و همبستگی بین مردم کمک میکند.
با روشن کردن چراغها و شمعها در این شب زیبا، ما نه تنها فضای اطراف خود را نورانی میکنیم، بلکه قلبهای خود را نیز به نور امید و عشق پر میکنیم. دیوالی جشن زندگی و تجلی زیباییهای آن است.