هند به بریکس نزدیک می شود در حالیکه پاکستان به آمریکا

رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برخورد تندی با هند داشته و روابط دو کشور فاصله زیادی گرفته از آنچه باراک اوباما زمانی «شراکت تعیین‌کننده قرن بیست‌و‌یکم» نامیده بود. در حالی که هند هدف تحریم‌های تجاری ترامپ قرار گرفته، همسایه و دشمن هند یعنی پاکستان، که رابطه‌ای پیچیده با آمریکا دارد، از خشم ترامپ در امان مانده است.

با وجود سفر موفق معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی.دی. ونس، به هند در آوریل ۲۰۲۵ و دیدار نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، با ترامپ در کاخ سفید در فوریه همان سال، ترامپ دو دور تعرفه ۲۵ درصدی بر هند اعمال کرد. هند دوازدهمین شریک تجاری آمریکا است، در حالی که پاکستان در رتبه پنجاه‌وششم قرار دارد و تعرفه‌هایش از ۲۹ درصد به ۱۹ درصد کاهش یافته‌اند.

دور اول تعرفه‌ها به دلیل سیاست‌های حمایتی هند در بخش کشاورزی اعمال شد؛ بخشی که بزرگ‌ترین حوزه اشتغال در هند است و حدود ۴۶ درصد نیروی کار را دربر می‌گیرد. دور دوم تعرفه‌ها بر واردات نفت روسیه توسط هند اعمال شد. رسانه‌های پاکستانی مدعی‌اند این تعرفه دوم در واکنش به امتناع مودی از قدردانی از ترامپ بابت میانجی‌گری در آتش‌بس ماه مه ۲۰۲۵ میان هند و پاکستان بوده است؛ ادعایی که شاید درست باشد، زیرا هیچ رهبر هندی نمی‌خواهد در موضوع کشمیر، پذیرای میانجی‌گری خارجی باشد.

هند در پاسخ، اقدامات ترامپ را «ناعادلانه، غیرموجه و غیرمنطقی» خواند و در واکنش، به کشورهای عضو گروه بریکس نزدیک‌تر شد.

روابط هند و آمریکا در طول تاریخ معمولاً محترمانه بوده اما هرگز دوستانه نبوده‌اند. هند در دوران جنگ سرد، رهبری جنبش عدم تعهد را بر عهده داشت و همواره سیاست خارجی مستقلی را دنبال کرده است، اما همواره به مسکو نزدیک بوده و همچنان یکی از خریداران اصلی تسلیحات روسی محسوب می‌شود.

پس از استقلال هند، نخست‌وزیر وقت، جواهر لعل نهرو، از سوی غرب تشویق شد تا «بلافاصله در جبهه دموکراسی قرار گیرد»، اما او آمریکا را نیرویی محافظه‌کار می‌دانست و مصمم بود که هند با هیچ کشور یا بلوکی هم‌پیمان نشود. اخیراً وزیر امور خارجه هند، سوبراهمانیام جایشانکار، با نگاهی انتقادی گفته است: «نهرو معتقد بود باید مخالف آمریکا و دوست چین باشیم» و تأکید کرده که هند باید از «رمانتیسم سال ۱۹۴۶» فاصله بگیرد.

اما شاید این توصیه دیر شده باشد. آرنو برتراند درباره تعرفه‌های ترامپ علیه هند گفته است: «این در واقع شکست کامل استراتژی دیپلماسی چندجانبه هند است؛ قرار بود هند برای همه کشورها غیرقابل جایگزین باشد، اما حالا برای همه قابل چشم‌پوشی شده است... این همان اتفاقی است که وقتی می‌خواهی با همه دوست باشی رخ می‌دهد: تبدیل به سوپاپ فشار همه می‌شوی، به‌ویژه اگر قدرت لازم برای پشتیبانی از موضع خود را نداشته باشی.»