آتیهای نفت خام برنت شامگاه یکشنبه با افزایشی بیش از ۴ درصد بازگشایی شدند و به بالای ۷۷ دلار در هر بشکه رسیدند؛ این در حالی است که تنشها میان ایران و اسرائیل به درگیری نظامی آشکار بر سر زیرساختهای حیاتی انرژی کشیده شده است. این جهش پس از افزایش ۸ درصدی روز جمعه رخ داد و یکی از تندترین افزایشهای دو روزه قیمت نفت در سالهای اخیر را رقم زد.
در آخر هفته، اسرائیل موجی از حملات هوایی هماهنگ را علیه ایران آغاز کرد و تأسیسات کلیدی انرژی در تهران و اطراف آن را هدف قرار داد. انبار سوخت شهران در شمال تهران که روزانه حدود ۸ میلیون لیتر بنزین توزیع میکند، در پی انفجارهای پیاپی شعلهور شد. پالایشگاه نفتی شهر ری – یکی از بزرگترین پالایشگاههای کشور – نیز هدف حمله قرار گرفت و آتشسوزیهای گستردهای را به همراه داشت که نگرانیهایی درباره کمبود سوخت در پایتخت ایجاد کرده است.
وزارت نفت ایران این حملات را تأیید کرد و اعلام نمود که دستکم ۱۱ مخزن ذخیرهسازی نابود شدهاند. این مرحله از درگیریها، مخربترین فاز در بحران جاری محسوب میشود و میتواند اختلال بیشتری در بخش نفت و گاز ایران که از پیش نیز تحت تحریمها قرار داشته ایجاد کند.
در پاسخ، ایران نیز با پرتاب پهپادها و موشکهایی چندین هدف در اسرائیل از جمله پالایشگاه نفت حیفا را مورد حمله قرار داد. در حالی که مقامات اسرائیلی مدعیاند حملاتشان تنها «اهداف نظامی» را هدف گرفته، ایران اسرائیل را به هدف قرار دادن زیرساختهای غیرنظامی متهم کرده است. این حملات متقابل نگرانیها را درباره گسترش یک درگیری منطقهای شدیدتر کرده که میتواند پیامدهایی برای عرضه جهانی نفت و ثبات قیمتها داشته باشد.
در اقدامی قابل توجه، اسرائیل بخشی از میدان گازی پارس جنوبی – بزرگترین میدان گازی جهان که میان ایران و قطر مشترک است – را نیز هدف قرار داد. این حمله بهطور موقت تولید در فاز ۱۴ این میدان را متوقف کرد و حدود ۱۲ میلیون متر مکعب از تولید گاز ایران را کاهش داد. گرچه آتشسوزی مهار شد، اما این نخستین ضربه مستقیم به زیرساخت اصلی گاز طبیعی ایران محسوب میشود.
ایران که سومین تولیدکننده بزرگ گاز در جهان است، بهشدت به میدان پارس جنوبی برای تأمین مصرف داخلی وابسته است. بهدلیل تحریمها، ایران امکان صادرات گاز خود را ندارد، اما این میدان نقش حیاتی در امنیت انرژی کشور ایفا میکند.
این درگیریها نگرانیها درباره امنیت تنگه هرمز – مسیر کلیدی ترانزیت نفت – را افزایش دادهاند. با این حال، تحلیلگران معتقدند احتمال بسته شدن کامل این تنگه اغراقآمیز است، چرا که کشورهای متعددی – بهویژه چین – به آن وابستهاند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا، یکشنبه در شبکه Truth Social خواستار دستیابی به توافق صلح میان دو کشور شد و نارضایتی خود را از افزایش قیمت نفت ابراز کرد. در حال حاضر، بازارهای انرژی ناپایدار باقی ماندهاند و اگر ایران و اسرائیل به حملات علیه زیرساختهای انرژی یکدیگر ادامه دهند، افزایش بیشتر قیمت نفت کاملاً محتمل است.