تنها چند هفته پس از حملات به تأسیسات هستهای تهران دولت ترامپ فشارها بر رژیم ایران را افزایش داده است. تحریمهای موسوم به "فشار حداکثری" تشدید شدهاند و واشنگتن اعلام کرده است که بیش از ۳۰ نفتکش، نهاد و فرد دیگر را در فهرست تحریمهای جدید قرار داده است. بار دیگر، ناوگان سایهای ایران در تیررس تحریمهای آمریکا قرار گرفته و هیچ نشانهای از کاهش این فشارها برای رژیم تهران دیده نمیشود. همانطور که ترامپ و مشاورانش تأکید کردهاند، ایران باید به میز مذاکره بازگردد تا درباره آینده خود گفتگو کند؛ در غیر این صورت، همانطور که ترامپ و استیو ویتکاف اعلام کردهاند، رفع تحریمها منتفی خواهد بود.
اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا، در این خصوص گفت: «همانطور که رئیسجمهور ترامپ بارها اعلام کرده، رفتارهای ایران این کشور را به مرز نابودی کشانده است.» او افزود: «وزارت خزانهداری همچنان منابع درآمدی رژیم تهران را هدف قرار خواهد داد و فشارهای اقتصادی را برای مختل کردن دسترسی این رژیم به منابع مالی که فعالیتهای بیثباتکنندهاش را تأمین میکند، افزایش خواهد داد.»
روز پنجشنبه، دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا (OFAC) اعلام کرد که شبکههای هدفگذاریشده، میلیاردها دلار نفت ایران را جابهجا میکنند. تحریمهای جدید شامل فهرستی از شرکتهای مرتبط با تبعه بریتانیایی-عراقی سلیم احمد سعید است که متهم به فروش نفت ایران با برچسب جعلی نفت عراق از حداقل سال ۲۰۲۰ تاکنون است. این تحریمها عملیاتهایی را در عراق هدف قرار میدهند که در آن نفت ایران با نفت عراق مخلوط و بهعنوان نفت عراق یا امارات فروخته میشود. یکی از اهداف اصلی، پایانه نفتی VS Oil Terminal در بندر خورالزبیر عراق است که متعلق به سعید بوده و دارای شش مخزن نفت است. همچنین OFAC به انتقال نفت از کشتی به کشتی در نزدیکی این پایانه اشاره کرده است. گزارشهای قبلی از سوی Lloyd’s List نشان داده بود که جعل اسناد و دستکاری دادهها بهطور گسترده برای پنهانسازی منشأ نفت ایران استفاده میشود.
سایر تحریمها شامل شرکت اماراتی VS Tankers FZE، نفتکش بزرگ Dijilah با پرچم جزایر مارشال و ۱۱ نفتکش دیگر است که برای حمل نفت و گاز مایع ایران استفاده میشوند. برخی از این کشتیها در فروش نفت برای نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشارکت داشتهاند. همچنین نام شرکت مدیریت کشتی هندی Sai Saburi Consulting Services که با تاجر پاکستانی تحت تحریم یعنی Alliance Energy مرتبط است و شرکت Trans Arctic Global Marine Services مستقر در سنگاپور نیز در فهرست تحریمها قرار گرفتهاند.
این تحریمها بر اساس فرمانهای اجرایی E.O. 13902 (هدفگیری بخش انرژی ایران) و E.O. 13224 (تجدیدنظرشده، مرتبط با حمایت از تروریسم) اعمال شدهاند.
برای عراق، این تحریمها تبعات مهمی دارند. در حالی که بغداد بهدنبال سرمایهگذاری و همکاری عمیقتر با غرب است، تحریمهای آمریکا علیه فعالان مرتبط با عراق میتواند سرمایهگذاریهای بینالمللی در بخش نفت، گاز و بنادر عراق را دچار تزلزل کند. از سوی دیگر، عراق با کمبود گاز طبیعی مواجه است. تنشهای گستردهتر بین آمریکا و اسرائیل با ایران و تلاش واشنگتن برای کاهش نفوذ ایران در عراق، بر بیثباتی سیاسی و اقتصادی در این کشور افزوده است.
اگرچه نفوذ ایران در عراق کاهش یافته، اما شبهنظامیان شیعه وابسته به ایران همچنان فعالاند. از سوی دیگر، بغداد درگیر مناقشه با دولت اقلیم کردستان عراق بر سر قراردادهای نفتی و تقسیم درآمدهاست. رسانههای کردی گزارش دادهاند که بیثباتی در این مناطق افزایش یافته و حملات پهپادی به شهرها و فرودگاههای مناطق گرمیان، دهوک، اربیل و کرکوک افزایش یافته است که بسیاری از این حملات پس از حملات آمریکا و اسرائیل به ایران رخ دادهاند. نیروهای کردی وقوع این حملات پهپادی را از اوایل ماه ژوئن تأیید کردهاند.
نقشآفرینی واشنگتن در معادلات ایران و عراق در حال گسترش است. بهنظر میرسد استراتژی ترامپ دو هدف اصلی را دنبال میکند: فشار بر تهران برای بازگشت به میز مذاکره و کشاندن عراق به اردوگاه غرب بهمنظور مقابله با نفوذ فزاینده چین و روسیه در منطقه.
بااینحال، میزان اثربخشی این تحریمها همچنان نامشخص است. ایران تولید نفت خام و گاز خود را افزایش داده و صادرات نفت به آسیا ادامه دارد. رویکرد متناقض ترامپ، یعنی همزمان اعمال تحریم و چشمپوشی از واردات نفت ایران توسط چین و هند، پیام این اقدامات را تضعیف میکند. اتخاذ تدابیر سختگیرانهتر علیه خریداران نفت، بهجای محدود کردن صرفاً شبکههای ایران، میتواند مؤثرتر باشد. تا آن زمان، ناوگان سایهای ایران همچنان به فعالیت خود ادامه میدهد.