ژاپن در نیمه اول سال ۲۰۲۵ به نقطه عطفی در مسیر گذار به انرژی پاک رسید؛ برای نخستین بار، سهم سوخت‌های فسیلی در تولید برق این کشور به کمتر از ۶۰ درصد کاهش یافت. این دستاورد مهم در حالی رقم خورده که ژاپن همچنان برای تأمین بیش از ۸۰ درصد از کل مصرف انرژی خود به واردات نفت، گاز و زغال‌سنگ وابسته است—واقعیتی که پس از فاجعه نیروگاه فوکوشیما در سال ۲۰۱۱ شکل گرفت.
پس از زلزله و سونامی ویرانگر آن سال، ژاپن تمامی نیروگاه‌های هسته‌ای خود را برای بررسی‌های ایمنی تعطیل کرد. این منبع کم‌کربن که پیش‌تر حدود ۳۰ درصد برق کشور را تأمین می‌کرد، ناگهان از مدار خارج شد و نتیجه آن، افزایش شدید واردات سوخت‌های فسیلی و رشد چشمگیر انتشار کربن بود.
اما در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از بحران انرژی ۲۰۲۲–۲۰۲۳ که هزینه واردات سوخت را به شدت افزایش داد، ژاپن به تدریج برخی از نیروگاه‌های هسته‌ای خود را بازگشایی کرده است. این اقدام، همراه با رشد چشمگیر ظرفیت نصب‌شده انرژی خورشیدی، موجب کاهش سهم سوخت‌های فسیلی در تولید برق شده است. طبق راهبرد جدید انرژی، ژاپن قصد دارد سهم برق هسته‌ای را تا سال ۲۰۴۰ به بیش از ۲۰ درصد برساند—در حالی که اکنون کمتر از ۱۰ درصد است.
با وجود این پیشرفت‌ها، وابستگی ژاپن به واردات انرژی همچنان بالاست. طبق داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، این وابستگی از اوج ۹۶ درصدی در سال ۲۰۱۲ به ۸۷ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته، اما هنوز از سطح پیش از فوکوشیما (۸۱ درصد) فراتر است. برای رسیدن به هدف بلندمدت «صفر خالص» تا سال ۲۰۵۰، تنها انرژی هسته‌ای کافی نیست؛ ژاپن باید ظرفیت تولید برق از منابع خورشیدی و بادی را نیز افزایش دهد.
در حالی که انرژی خورشیدی با رشد پنج‌برابری از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ اکنون ۱۰ درصد برق کشور را تأمین می‌کند، انرژی بادی تنها ۱ درصد سهم دارد—در مقایسه با میانگین ۱۱ درصدی کشورهای گروه G7. ژاپن برنامه‌هایی برای توسعه ظرفیت ۱۰ گیگاواتی انرژی بادی فراساحلی تا سال ۲۰۳۰ و ۳۰ تا ۴۵ گیگاوات تا سال ۲۰۴۰ دارد، اما چالش‌های جهانی در این حوزه—از جمله افزایش هزینه‌ها و تأخیرهای زنجیره تأمین—پیشرفت را کند کرده‌اند. به‌تازگی، شرکت میتسوبیشی از سه پروژه بزرگ انرژی بادی فراساحلی انصراف داده و اعلام کرده که در شرایط فعلی، اجرای طرح‌ها از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیست.
این عقب‌نشینی، در کنار هشدارهای شرکت‌های بزرگ جهانی مانند Ørsted درباره چالش‌های فزاینده صنعت انرژی بادی، نشان می‌دهد که ژاپن برای تحقق چشم‌انداز انرژی پاک خود باید بر موانع جدی غلبه کند. آینده انرژی ژاپن نه‌تنها به بازگشت ایمن نیروگاه‌های هسته‌ای، بلکه به توسعه پایدار انرژی‌های تجدیدپذیر وابسته است.