تحول در معادلات انرژی؛ چرا تنش‌های خاورمیانه دیگر بازار نفت را نمی‌لرزاند؟

در حالی‌که همواره تصور می‌شد تنش‌های خاورمیانه بازار انرژی جهان را دچار بحران می‌کند، تحولات اخیر مانند جنگ اسرائیل و حماس و حمله اسرائیل به ایران، نشان دادند که بازار نفت دیگر واکنش‌های شدید گذشته را نشان نمی‌دهد. قیمت نفت پس از این حوادث، افزایش کوتاه‌مدتی داشت اما خیلی زود به سطح قبل از بحران بازگشت.

این تحول نشان‌دهنده کاهش نقش نفت به‌عنوان سلاح سیاسی کشورهای خاورمیانه است. در گذشته، کشورهای نفت‌خیز منطقه با اهرم نفت، نفوذ سیاسی و حمایت بین‌المللی کسب می‌کردند، اما با کاهش وابستگی غرب به نفت خاورمیانه، این ابزار قدرت تضعیف شده است و رهبران منطقه ناچارند برای بقا، به اصلاحات داخلی و حکمرانی پایدارتر فکر کنند.

بازار جهانی انرژی امروز با تنوع بیشتر منابع، ذخایر استراتژیک و نقش پررنگ تولیدکنندگان هم‌سو با غرب — به‌ویژه عربستان سعودی — ثبات بیشتری یافته است. تا زمانی که زیرساخت‌های این کشورها در خطر نباشد، بازار واکنش جدی نشان نمی‌دهد، حتی اگر کشورهایی مانند ایران که ذخایر عظیم نفت و گاز دارند، مستقیماً درگیر شوند.

این شرایط به غرب، به‌ویژه آمریکا و اروپا، این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی از شوک‌های نفتی، سیاست‌های خود را در قبال خاورمیانه مستقل‌تر تنظیم کنند. در نتیجه، آینده سیاسی منطقه ممکن است دیگر مانند گذشته، گروگان بازار انرژی نباشد.