اروپا در دوراهی انرژی و تجارت: واکنش به هشدارهای ترامپ

در هفته گذشته، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، از کشورهای اروپایی خواست واردات نفت و گاز روسیه را متوقف کرده و تعرفه‌هایی بر چین اعمال کنند تا به جنگ اوکراین پایان دهند. او هشدار داد که ادامه خرید انرژی از روسیه، قدرت چانه‌زنی اروپا را تضعیف می‌کند و تأکید کرد که چین با تبدیل شدن به شریک اصلی تجاری روسیه، نقش حیاتی در تأمین مالی این کشور دارد. ترامپ همچنین اشاره کرد که تعهد آمریکا به ناتو ممکن است در صورت عدم همکاری اروپا در این زمینه، مورد بازنگری قرار گیرد؛ مشابه فشاری که قبلاً برای افزایش بودجه دفاعی کشورهای عضو ناتو وارد کرده بود.

اتحادیه اروپا پیش‌تر برنامه‌ای برای قطع کامل واردات انرژی از روسیه تا پایان سال ۲۰۲۷ ارائه کرده بود. این برنامه شامل ممنوعیت قراردادهای جدید گازی، مقابله با ناوگان نفتی سایه روسیه، و محدودسازی واردات مواد هسته‌ای از این کشور است. با اجرای طرح REPowerEU، سهم گاز روسیه در بازار اروپا از ۴۵٪ به ۱۹٪ کاهش یافته است. پس از اظهارات اخیر ترامپ، برخی مقامات اروپایی پیشنهاد داده‌اند که این برنامه حداقل یک سال زودتر اجرا شود. حتی برخی منابع امنیتی اتحادیه اروپا اعلام کرده‌اند که این هدف می‌تواند ظرف ۶ تا ۱۲ ماه آینده محقق شود، البته به شرط رفع مخالفت‌های کشورهای دوست‌دار روسیه مانند مجارستان و اسلواکی.

اروپا از زمان آغاز جنگ اوکراین، منابع جایگزین انرژی را از کشورهایی مانند قطر و ایالات متحده تأمین کرده است. در همین راستا، اتحادیه اروپا متعهد شده است تا ۷۵۰ میلیارد دلار انرژی از آمریکا خریداری کند. با وجود برخی تردیدها در مورد ظرفیت واردات از آمریکا، واشنگتن معتقد است که تا زمانی که اروپا به واردات انرژی از روسیه ادامه می‌دهد، این تردیدها بی‌اساس هستند. انعطاف‌پذیری در قراردادها و تنوع شرکت‌های دخیل، امکان تحقق این توافق را فراهم می‌کند و از نظر سیاسی نیز قطع وابستگی به روسیه یک ضرورت است.

در مقابل، اعمال تعرفه بر چین با پیچیدگی‌های حقوقی و اقتصادی بیشتری روبه‌روست. چین بزرگ‌ترین صادرکننده کالا به اروپا و سومین بازار صادراتی آن است، و در شرایط رکود اقتصادی، اعمال تعرفه‌های سنگین می‌تواند تبعات جدی داشته باشد. با این حال، اتحادیه اروپا در بسته نوزدهم تحریم‌های خود علیه روسیه، برخی شرکت‌های چینی را که به صنایع نظامی روسیه کمک می‌کنند، هدف قرار داده است. همچنین محدودیت‌هایی بر صادرات فناوری‌های حساس از جمله هوش مصنوعی و داده‌های ژئوفضایی اعمال شده است. به نظر می‌رسد اروپا در قبال چین محتاطانه‌تر عمل می‌کند، اما در زمینه قطع کامل واردات انرژی از روسیه، با تمام توان در حال پیشروی است.