عراق که دومین تولیدکننده بزرگ نفت در اوپک است، اکنون گام‌های مهمی در مسیر انرژی خورشیدی برمی‌دارد. با وجود ذخایر عظیم نفتی که برای بیش از چهار قرن کفایت می‌کند، این کشور با بهره‌گیری از آفتاب فراوان و بیابان‌های گسترده، به دنبال تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود است. افتتاح نیروگاه خورشیدی کربلا نقطه عطفی در این مسیر محسوب می‌شود؛ این نیروگاه با ۳۹ هزار پنل خورشیدی در زمینی به وسعت ۴۰۰ هکتار، تولید ۲۲ مگاوات برق را آغاز کرده و قرار است ظرف دو ماه به ۷۵ مگاوات برسد. در نهایت، ظرفیت آن به ۵۲۵ مگاوات در استان‌های کربلا و بابل خواهد رسید.
این حرکت تنها پروژه خورشیدی عراق نیست. نیروگاه ۲۲۵ مگاواتی در بابل در حال ساخت است و پروژه عظیم ۱۰۰۰ مگاواتی در بصره نیز به‌زودی آغاز خواهد شد. معاون وزیر برق عراق اعلام کرده که مجموع ظرفیت پروژه‌های خورشیدی در حال اجرا، تصویب یا مذاکره، به ۱۲۵۰۰ مگاوات می‌رسد. این پروژه‌ها می‌توانند تا ۲۰ درصد از نیاز برق کشور را تأمین کنند (به‌جز منطقه خودمختار کردستان). دلیل این تلاش‌ها، بحران‌های مزمن برق در عراق است که ریشه در جنگ، فساد و سوءمدیریت دارد و وابستگی شدید به گاز طبیعی وارداتی از ایران را به همراه داشته است.
اما این وابستگی با چالش‌هایی روبه‌روست. تحریم‌های آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران، خرید مستقیم برق از این کشور را محدود کرده و حتی واردات گاز نیز با خطر مواجه است. در زمستان ۲۰۲۴، ایران با بحران شدید انرژی مواجه شد و میلیون‌ها نفر دچار قطعی برق شدند. ۱۳ نیروگاه به دلیل کمبود سوخت از کار افتادند. این وضعیت، امنیت انرژی عراق را تهدید می‌کند و نیاز به منابع داخلی و تجدیدپذیر را دوچندان کرده است.
انرژی خورشیدی در عراق مزایای فراوانی دارد. این کشور سالانه بین ۲۸۰۰ تا ۳۰۰۰ ساعت آفتاب دریافت می‌کند و شدت تابش خورشید در برخی مناطق از بالاترین مقادیر جهانی است. بیابان‌های عراق با وسعت ۲۲۰ هزار کیلومتر مربع، شرایط ایده‌آلی برای نصب پنل‌های خورشیدی فراهم کرده‌اند. همچنین، هزینه نهایی تولید برق خورشیدی در عراق، حتی با در نظر گرفتن قیمت پنل‌ها، کمتر از تولید برق با سوخت‌های فسیلی است. عراق با این رویکرد، نه نفت را کنار می‌گذارد، بلکه در مسیر ایجاد آینده‌ای پایدارتر و متنوع‌تر گام برمی‌دارد.