چرا عربستان قیمت نفت را بالاتر می برد؟

اوپک‌پلاس (OPEC+) طی چند هفته گذشته دو شگفتی برای بازار جهانی نفت رقم زد. ابتدا اعلام کرد که در ماه مه سه برابر بیش از آنچه پیش‌تر برنامه‌ریزی شده بود، عرضه نفت را افزایش خواهد داد. سپس اعلام شد که در ماه ژوئن نیز همین روند تکرار خواهد شد. و در ادامه، عربستان سعودی قیمت فروش نفت خود برای خریداران آسیایی را افزایش داد، حرکتی که در نگاه اول خلاف منطق بازار به نظر می‌رسد. این اقدامات، اوپک‌پلاس را به مرکز توجه بازگرداند — و به نظر می‌رسد که از این توجه بدش نمی‌آید، آن هم در شرایطی که قیمت‌ها افت کرده‌اند و تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا فعالیت‌های خود را کاهش داده‌اند.

اوپک‌پلاس در ماه آوریل اعلام کرد که در ماه مه ۴۱۱ هزار بشکه در روز به تولید جمعی خود خواهد افزود، حرکتی که بازار را غافلگیر کرد؛ چرا که این سازمان ماه‌ها عرضه را محدود کرده بود تا از قیمت نفت حمایت کند. این تغییر ناگهانی سیاست باعث افت قیمت‌ها شد و موجی از گمانه‌زنی‌ها را به همراه داشت — از جمله اینکه عربستان شاید به خواست ترامپ چنین کرده یا اینکه به قدری مستأصل شده که تصمیم گرفته با روش قدیمی «اشباع بازار» با رقبا مقابله کند.

به صورت رسمی، اعضای اوپک‌پلاس که تولید خود را کاهش داده بودند گفتند که اساس بازار (فاندامنتال‌ها) به اندازه‌ای قوی است که بتواند دو افزایش پیاپی ۴۱۱ هزار بشکه‌ای را جذب کند. اما در روایت‌های غیررسمی گفته می‌شود که عربستان از دست عراق و قزاقستان، که از آغاز کاهش تولید بیش از سهم خود نفت تولید کرده‌اند، به‌ویژه ناراضی بوده است. قزاقستان حتی در اوایل سال میلادی، تولید خود را به رکوردی بی‌سابقه رساند و این موضوع به‌ویژه برای ریاض آزاردهنده بود.

برخی تحلیلگران نیز داده‌هایی درباره کاهش واردات نفت به آسیا را مطرح کرده‌اند و مدعی‌اند که اوپک‌پلاس در تلاش برای القای تصویری است که با واقعیت‌های بازار مطابقت ندارد. موجودی جهانی نفت نیز تنها اندکی پایین‌تر از متوسط پنج‌ساله است، بنابراین بازار به‌طور کلی عرضه کافی دارد، و اوپک‌پلاس با افزایش تولید، عملاً به خود ضربه می‌زند.

چشم‌انداز تقاضا نیز چندان خوشبینانه نیست — به‌ویژه طبق ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) که سعودی‌ها آن را مغرضانه و همسو با سیاست‌های گذار به انرژی پاک می‌دانند. عربستان مدت‌هاست که با IEA مشکل دارد و پیش‌بینی‌های آن را رد می‌کند.

در حال حاضر، بخش زیادی از بدبینی‌ها به تقاضا ناشی از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ و تنش‌های تجاری جهانی است. همین چشم‌انداز تیره یکی از عوامل آغاز سقوط قیمت نفت بود که سپس با اقدامات اوپک‌پلاس شدت گرفت.

و در اوج این سردرگمی‌ها، عربستان اعلام کرد که قیمت رسمی فروش نفت خام به آسیا را افزایش می‌دهد — تصمیمی عجیب در بازاری اشباع و متزلزل. از سوی دیگر، گزارش شده که مجموع تولید اوپک در آوریل با کاهش ۲۰۰ هزار بشکه‌ای همراه بوده که تنها ناشی از افت شدید تولید ونزوئلا بعد از اخراج شورون (Chevron) نیست، بلکه امارات و خود عربستان نیز کاهش تولید داده‌اند. جالب‌تر آنکه امارات مجوز افزایش تولید دریافت کرده است.

در حالی که تحلیل‌گران سعی دارند منطق اقدامات اوپک‌پلاس را درک کنند، قیمت نفت به دلیل اصل ساده‌ای دوباره بالا رفته: قیمت پایین همیشه و به‌شکلی اجتناب‌ناپذیر باعث افزایش تقاضا برای کالایی حیاتی چون نفت می‌شود. اکنون قیمت برنت دوباره به بالای ۶۰ دلار در هر بشکه رسیده و WTI نیز به ۵۸ دلار بازیابی شده است.