- طی یک دهه گذشته، تصمیمات اوپک مهمترین سیگنال قیمت نفت بود، اما اکنون چین به بازیگر اصلی در تعیین قیمتهای کوتاهمدت تبدیل شده است.
- دلیل این تغییر، رفتار خرید چین و استفاده از ذخایر استراتژیک است، نه کنترل عرضه.
- تحلیلگران Refinitiv میگویند چین در سال ۲۰۲۵ نقش اوپک+ را در تعیین قیمتهای لحظهای «به چالش کشیده» است.
- سیستم نفتی چین شامل شرکتهای دولتی، پالایشگاههای مستقل و ذخایر استراتژیک است؛ رفتاری غیرشفاف که خود به یک متغیر بازار تبدیل شده است.
- وقتی واردات چین افزایش مییابد، قیمتها بالا میرود—even اگر عرضه جهانی کافی باشد.
- وقتی واردات کاهش مییابد، قیمتها افت میکند—even اگر اوپک عرضه را محدود کند.
- با وجود این تغییر، اوپک—بهویژه عربستان—هنوز اهرم اصلی ظرفیت مازاد را در اختیار دارد و تعیینکننده تعادل میانمدت بازار است.
- نفوذ چین کوتاهمدت و شرطی است و در شرایط شوک واقعی عرضه نمیتواند قیمتها را کنترل کند.
برای سالها، معاملهگران نفتی نگاهشان به وین بود؛ هر تصمیم اوپک میتوانست قیمتها را بالا یا پایین ببرد. اما در سالهای اخیر، این معادله تغییر کرده است. اکنون نگاهها به پکن دوخته شده—نه بهخاطر اینکه چین عرضه را کنترل میکند، بلکه به این دلیل که رفتار خرید آن تعیینکننده تقاضای نهایی و قیمتهای کوتاهمدت شده است.
چین بزرگترین واردکننده نفت جهان است، اما نفوذش فراتر از حجم واردات است. استفاده هوشمندانه از ذخایر استراتژیک برای ایجاد کف و سقف قیمتی، باعث شده بازار بیش از هر زمان دیگری تقاضامحور شود.
⚡ چرا رفتار چین اینقدر مهم شده است؟
سیستم نفتی چین ترکیبی از بازیگران مختلف است:
- شرکتهای دولتی
- پالایشگاههای مستقل (تیپتیپها)
- نهادهای ذخیرهسازی استراتژیک
این ساختار پیچیده و غیرشفاف باعث میشود دادههای واقعی خرید و ذخیرهسازی چین همیشه با تأخیر یا ابهام همراه باشد. همین ابهام به یک عامل قیمتی تبدیل شده است.
الگوی دو سال اخیر روشن است:
- افزایش واردات چین → تقویت قیمتها
- کاهش واردات چین → افت قیمتها
حتی اگر اوپک عرضه را محدود کند، بازار بیشتر به رفتار چین واکنش نشان میدهد تا به بیانیههای رسمی اوپک.
🛢️ نقش اوپک؛ هنوز مهم، اما نه مثل گذشته
اوپک—بهویژه عربستان—هنوز بزرگترین ظرفیت مازاد جهان را در اختیار دارد. این ظرفیت، لنگر انتظارات میانمدت بازار است. اما در کوتاهمدت، وقتی تقاضا نوسان دارد، ظرفیت مازاد اهمیت کمتری پیدا میکند.
به بیان ساده:
- کوتاهمدت → چین تعیینکننده است
- میانمدت و زمان بحران → اوپک تعیینکننده است
🇨🇳 پالایشگاههای مستقل چین؛ شاخص جدید قیمت نفت
حاشیه سود پالایشگاههای مستقل چین اکنون به یک شاخص پیشنگر قیمت نفت تبدیل شده است:
- وقتی حاشیه سود بالا میرود → واردات افزایش مییابد → قیمتها بالا میرود
- وقتی حاشیه سود کاهش مییابد → خرید کم میشود → قیمتها افت میکند
این پالایشگاهها به دلیل چرخههای برنامهریزی کوتاه و محدودیت مالی، رفتار پرنوسانی دارند—نوسانی که اوپک نمیتواند آن را مدیریت کند.
🌐 ژئوپلیتیک؛ عامل تقویتکننده نفوذ چین
چین با خرید نفت از روسیه و سایر تولیدکنندگان تحریمشده، بخشی از تجارت نفت را به کانالهایی منتقل کرده که سیگنالدهی اوپک در آنها کماثر است. این موضوع پیوند سنتی میان تصمیمات اوپک و قیمتهای لحظهای را تضعیف کرده است.
🔮 آیا چین جایگزین اوپک شده است؟
خیر—اما نقش آن تغییر کرده است.
- چین قیمتهای کوتاهمدت را شکل میدهد.
- اوپک تعادل میانمدت و بلندمدت را تعیین میکند.
نفوذ چین تا زمانی مؤثر است که بازار در وضعیت عرضه فراوان باشد. اما در شرایط شوک واقعی—مثل جنگ، تحریم گسترده یا کمبود عرضه—قدرت قیمتگذاری دوباره به اوپک و ظرفیت مازاد عربستان بازمیگردد.